วิธีบังคับให้ว่านสี่ทิศออกดอก

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ในการทำให้ว่านสี่ทิศออกดอก

ว่านสี่ทิศเป็นไม้หัวที่มีดอกบานเป็นช่อใหญ่สวยงาม นิยมปลูกในร่มและกลางแจ้ง ช่วงเวลาที่ว่านสี่ทิศจะออกดอก คือช่วงเปลี่ยนฤดู จากฤดูหนาวไปสู่ฤดูร้อน ชาวตะวันตกจึงมักให้ว่านสี่ทิศ Amaryllis เป็นของขวัญช่วงคริสมาส การออกดอกในช่วงเปลี่ยนฤดูนี้จึงสัมพันธ์กับอุณหภูมิและความชื้น ซึ่งถ้าเราสามารถเลียนแบบสภาพแวดล้อมให้กับว่านสี่ทิศแล้ว เราก็สามารถทำให้ว่านสี่ทิศออกดอกหลายครั้งต่อปีได้

การทำให้ว่านสี่ทิศออกดอก จะมีหลักการที่สำคัญคือ ต้องจำลองช่วงเวลาการเปลี่ยนฤดูกาล โดยงดให้น้ำ 4 หรือ 8 สัปดาห์ เพื่อให้ว่านสี่ทิศเข้าใจว่าเริ่มเปลี่ยนฤดูกาลจากหน้าหนาวไปสู่หน้าร้อน จึงเริ่มพักหัวพร้อมสร้างดอก เมื่องดให้น้ำแล้วจึงนำขึ้นมาผึ่งให้แห้งและ นำมาแช่ในตู้เย็นอุณหภูมิต่ำ เป็นระยะเวลาหลายสัปดาห์ เพื่อให้เกิดการพัฒนาตาดอกภายในหัวว่าน เมื่อว่านสี่ทิศผ่านกระบวนการนี้จนครบเวลาที่กำหนดแล้วก็จะสามารถนำไปปลูกเพื่อให้ออกดอกได้ทันที รายละเอียดของวิธีการดังกล่าวมีดังนี้

วิธีการบังคับให้ว่านสี่ทิศออกดอกโดยการปรับอุณหภูมิ

เมื่อหัวว่านสี่ทิศอยู่ในอุณหภูมิและความชื้นที่เหมาะสม จะช่วยให้ว่านสี่ทิศสามารถสร้างตาดอกที่สมบูรณ์ภายในหัวได้ และตาดอกนี้จะเจริญเติบโตเป็นดอกว่านสี่ทิศขนาดใหญ่ต่อไป วิธีการเริ่มจาก เลือกว่านสี่ทิศขนาดเส้นรอบวง 20 ซม. ขึ้นไป และมีใบที่ยาวสมบูรณ์มากกว่า 8 ใบขึ้นไป ให้หยุดรดน้ำอย่างน้อย 4 อาทิตย์ และตั้งกระถางไว้ในร่ม จากนั้นนำว่านสี่ทิศมาตัดใบออกแล้วให้เหลือ 2-3 ซม. และตัดรากให้สั้นเหลือ 5-8 ซม. จากนั้นล้างให้สะอาดและผึ่งให้แห้งไว้ 2 สัปดาห์ เมื่อครบกำหนด จึงนำหัวมาแช่ในตู้เย็น ที่อุณหภูมิประมาณ 10-15 องศาเซลเซียส แช่หัวไว้ 6-8 สัปดาห์ หลังจากนั้นนำออกมาผึ่งในร่มให้แห้ง

หัวว่านสี่ทิศที่ผ่านการบังคับหัวแล้ว จะมีดอกอยู่ภายในหัว และพร้อมสำหรับนำไปปลูกทันที เมื่อปลูกหัวว่านสี่ทิศในกระถาง ไม่ควรฝังหัวว่านลึกเกินไป
ควรฝังลงไปในดินประมาณ 2 ใน 3 ของขนาดหัวว่าน โดยให้ส่วนบนโผล่พ้นดินขึ้นมา และไม่ควรใช้กระถางที่ใหญ่เกินไป ขนาดที่เหมาะสมควรใหญ่ไม่เกิน 2 เท่าของเส้นผ่านศูนย์กลางของหัวว่านสี่ทิศ หลังจากปลูกหัวว่านสี่ทิศเสร็จแล้ว ให้รดน้ำให้ชุ่ม แล้วเว้นระยะไว้ 5-7 วัน เพื่อกระตุ้นให้รากเจริญเติบโต ในระยะนี้ถ้าหากนำกระถางไปตั้งไว้ในบริเวณที่มีแสงรำไร จะทำให้หน่อของว่านสี่ทิศงอกออกมายาวขึ้น และเมื่อว่านมีดอกแรกเริ่มบานออกมา ให้นำกระถางไปตั้งไว้ในที่มีอากาศเย็นและมีแสงน้อยกว่าเดิม เพื่อให้ดอกว่านสี่ทิศบานอยู่ได้นานที่สุด(1)

คำแนะนำเพิ่มเติม Tips

• หากอยู่ทางภาคเหนือหรือพื้นที่ที่มีอุณหภูมิต่ำ อาจไม่ต้องย้ายต้นออกจากวัสดุปลูก เพียงงดให้น้ำ หรือรดแค่พอชื้น พอถึงฤดูร้อนก็จะออกดอกได้ (2)
• ขนาดของหัวว่านสี่ทิศใหญ่มากขึ้นเท่าไหร่ คุณภาพของดอกก็จะดีขึ้นด้วย และอาจให้ดอกมากถึง 3-4 ช่อดอกต่อหัว(2)

(1) http://www.usna.usda.gov/Gardens/faqs/AmaryllisBloom.html
(2) ว่านสี่ทิศ, นายแพทย์นพพร พัฒนพรพันธุ์, 2551.